Tuy nhiên, không thể nói rằng chỉ các quốc gia nghèo mới gặp vấn đề hoặc càn thiết phải nghiên cứu dân số. Ngay cả các quốc gia giàu có trên thế giới cũng đang gặp những “rắc rối” xung quanh vấn đề dân số. Đó không đơn thuần chỉ là vấn đề của một quốc gia, và càng không phân biệt rằng quốc gia đó là giàu hay nghèo, dân số đã trở thành mối quan tâm toàn cầu. Vì vậy, trong những phạm vi nhất định và ở mức độ phù hợp, những vấn đề về dân số sẽ được phân tích, so sánh giữa các quốc gia và đôi khi được đặt trong bức tranh toàn cảnh của dân số thế giới.
Tăng trưởng dân số
Nghiên cứu về dân số, trên bất kỳ phương diện nào, một trong nhũng vấn đề đầu tiên, và cũng rất quan trọng, chính là sự biến đổi về số lượng của dân số hay nói cách khác là tăng trưởng dân số (Population Grovvth). Theođó, tăng trưởng dân số được hiếu là sự tăng hay giảm của dân số theo thời gian và thông thường được lượng hóa bằng sự gia tăng tuyệt đối (số người tăng lên) và sự gia tăng tương đối (tốc độ tăng trường dân số, Population Growth Rate).
Như vậy, tăng trưởng dân số rõ ràng phản ánh sự thay đổi về mặt lượng của dân số. Tuy nhiên, đối với những vấn đề mà nhiều người có thể cho rằng quan trọng (và phức tạp) hơn cần phải nghiên cứu như quy mô hay cơ cấu tuổi của dân số, cơ cấu giới tính, hoặc những vấn đề phản ánh chất lượng của dân số như sức khoẻ, tuổi thọ, trí lực v.v, nhìn dưới góc độ của dân số học hay ít nhất là kinh tế học dân số, lại đều xuất phát chính từ sự biển đổi này (nhiều hay ít, nhanh hay chậm về số lượng của dân số và/hoặc các nhóm dân số). Nói cách khác, tăng trưởng dân số có thể là sự bắt đầu, sự khởi phát và cũng có thể có mối quan hệ nhân quả với hầu hết các nội dung nghiên cứu nói trên. Theo cách diễn đạt của quy luật lượng – chất trong triết học duy vật biện chứng, “lượng biến dẫn đến chất biến và ngược lại…”, phải chăng tăng trưởng dân số chính là sự phản ánh tập trung của cái gọi là “lượng biến” trong dân số. Quan trọng hơn, nó chính là biểu hiện của những mối liên hệ qua lại phức tạp giữa lượng và chất trong quá trình vận động và biến đổi không ngừng của dân số. Vì vậy, có thể nói, tăng trưởng dân số chính là một trong những nội dung trọng tâm khi đề cập tới vấn đề dân số.
(Còn tiếp)